Mimo rosnącej integracji, nadal pomiędzy rynkami występują istotne różnice pod względem regulacyjnym, technologicznym i operacyjnym. Taka fragmentacja niewątpliwie utrudnia swobodny przepływ kapitału, ogranicza skalę inwestycji transgranicznych i zwiększa koszty finansowania dla przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich. Brak jednolitego rynku kapitałowego sprawia, że europejskie firmy mają trudniejszy dostęp do finansowania niż ma to miejsce choćby w Stanach Zjednoczonych, co przekłada się na niższą konkurencyjność i wolniejszy rozwój innowacji w Europie.
W odpowiedzi na te wyzwania Komisja Europejska rozpoczęła w kwietniu 2025 roku szeroko zakrojone konsultacje publiczne, których celem było zebranie opinii interesariuszy na temat przeszkód w integracji rynków kapitałowych w UE. Konsultacje te są częścią nowej strategii Unii Oszczędności i Inwestycji (SIU), która została przyjęta w marcu 2025 roku, której głównym założeniem jest lepsze ukierunkowanie oszczędności obywateli i instytucji na produktywne inwestycje w całej Unii. Komisja chce zidentyfikować konkretne bariery prawne, regulacyjne i technologiczne, które utrudniają rozwój jednolitego rynku kapitałowego, oraz zebrać propozycje rozwiązań, które mogłyby przyspieszyć jego integrację.
Dokument konsultacyjny poruszał szereg kluczowych zagadnień, które mają na celu zidentyfikowanie barier i wyzwań utrudniających stworzenie jednolitego rynku finansowego w Europie. Komisja pytała interesariuszy o konkretne przeszkody prawne, regulacyjne i technologiczne, które ograniczają transgraniczny przepływ kapitału, a także o to, w jaki sposób można uprościć procedury notowania spółek na giełdach i zwiększyć dostępność finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw. W dokumencie pojawiły się pytania o skuteczność obecnych ram nadzorczych, w tym o rolę Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) oraz o możliwość wzmocnienia jego kompetencji w zakresie koordynacji i harmonizacji przepisów. Komisja analizowała również obszar cyfryzacji infrastruktury rynkowej, interoperacyjności systemów rozliczeniowych i rejestrowych, a także dostępności danych finansowych dla inwestorów. Istotnym elementem konsultacji była także kwestia edukacji finansowej obywateli i zachęt do inwestowania w instrumenty rynku kapitałowego, w tym poprzez produkty detaliczne i fundusze paneuropejskie. Zapytanie poruszało również kwestie, co robić, aby zwiększyć atrakcyjność europejskich rynków dla inwestorów globalnych oraz jak przeciwdziałać fragmentacji i marginalizacji mniejszych rynków krajowych. Co ważne, zapytanie Komisji miało charakter otwarty i zachęcało wszystkich do przedstawiania zarówno diagnoz problemów, jak i konkretnych propozycji rozwiązań, które mogłyby przyczynić się do stworzenia bardziej zintegrowanego, konkurencyjnego i odpornego rynku kapitałowego w Unii Europejskiej.
Dlatego w ramach konsultacji swoje stanowiska przedstawiły liczne organizacje branżowe, instytucje finansowe oraz przedstawiciele rynków lokalnych. Europejskie stowarzyszenia inwestorów instytucjonalnych postulują o zwiększenie przejrzystości i dostępności danych oraz stworzenie wspólnej infrastruktury cyfrowej. Na liście postulatów znalazły się także kwestie dotyczące uproszczenia procedur notowania spółek oraz harmonizacji przepisów dotyczących raportowania finansowego. Przedstawiciele rynków kapitałowych, zwłaszcza z Europy Środkowo-Wschodniej, podkreślili konieczność wsparcia dla lokalnych instytucji i inwestorów, aby uniknąć marginalizacji. Swoją opinię przedstawił również europejski nadzór ubezpieczeniowy EIOPA, który wskazał na potrzebę znaczących ulepszeń w nadzorze nad działalnością transgraniczną, aby zapewnić skuteczną ochronę ubezpieczonych niezależnie od miejsca zamieszkania lub zakupu produktu. Dodatkowo zwrócono uwagę na potrzebę większej spójności w zatwierdzaniu i nadzorze nad modelami wewnętrznymi, co ma kluczowe znaczenie dla konkurencyjności jednolitego rynku.
Konsultacje Komisji Europejskiej zakończyły się 10 czerwca, a ich wyniki mają zostać opublikowane w III kwartale. Na ich podstawie Komisja planuje przedstawić propozycje legislacyjne do końca 2025 roku, a pierwsze zmiany regulacyjne mogłyby wejść w życie już w 2026 roku. Jakie ambicje ma Unia i jak widzi przyszłość jednolitego rynku kapitałowego? W dłuższej perspektywie europejski rynek kapitałowy mógłby przypominać model amerykański, z jednolitymi zasadami notowań, wspólną infrastrukturą technologiczną i silnym nadzorem centralnym. Taki rynek byłby bardziej atrakcyjny dla inwestorów globalnych, oferując większą płynność, niższe koszty transakcji i lepszy dostęp do kapitału dla europejskich przedsiębiorstw. Niewątpliwie integracja rynków kapitałowych może stać się jednym z kluczowych filarów wzrostu gospodarczego i odporności finansowej Unii Europejskiej w nadchodzących dekadach.
